dzwiek wsk nap sieci, Literatura techniczna, Czasopisma, Elektronika Dla Wszystkich, edw podf
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Projekty AVT
Dźwiękowy sygnalizator
napięcia
sieciowego
2371
Do czego to służy?
Często sprawdzając obecność napięcia
(lub jego brak) w gniazdku lub tablicy bez−
piecznikowej używamy popularnego wska−
źnika neonówkowego tzw. śrubokręta
z neonówką. Samo sprawdzanie jest ła−
twe, ale nie zawsze pewne. Zwłaszcza
w jasnym pomieszczeniu lub co gorsza,
gdy sprawdzamy obecność napięcia na ze−
wnątrz w dzień, aby zobaczyć czy neonów−
ka świeci trzeba osłaniać wskaźnik dłońmi
(jak świece przed wiatrem). A i wtedy nie
jesteśmy tego całkiem pewni.
Proponuję budowę sygnalizatora napię−
cia, który prócz tego, że świeci, to w dodat−
ku informuje nas o tym fakcie sygnałem
dźwiękowym. Nawet nie patrząc na wska−
źnik słyszymy czy napięcie w sprawdza−
nym punkcie jest, czy go nie ma. Chociaż
elektroniki jest tu jak przysłowiowy kot na−
płakał, układ działa poprawnie od dłuższe−
go czasu.
wodzenia
odkłada się
napięcie ok.
0,6V. Na
bramce T1
względem
jego źródła
napięcie
wynosi −0,6
V, tranzy−
stor jest za−
tkany − LED
i piezo sÄ…
wyłączone.
Potem na−
stępuje do−
datni półokres i sytuacja się powtarza.
Kształt napięcia na bramce T1 przedsta−
wiono na rysunku 2a − tak z pewnością
by ono wyglądało gdyby punkt B był do−
łączony do przewodu zerowego. W prak−
tyce człowiek to chodząca antena, zbie−
rająca różne sygnały, zwłaszcza przy−
dźwięk sieci, dlatego gdy do elektrody
B dotykamy palcem, to kształt tego na−
pięcia na pewno będzie "poszarpany",
jednak nie ma to większego wpływu na
działanie urządzenia.
Rys. 1. Schemat ideowy
kiej głębokiej modulacji, równolegle do
elementów sygnalizacyjnych dołączony
jest kondensator C2. Jest on Å‚adowany
w dodatnim półokresie napięcia siecio−
wego (otwarty T1), i z niego piezo i LED
czerpią energię w chwili zatkania tranzy−
stora w czasie ujemnego półokresu na−
pięcia sieciowego. Można się zastana−
wiać, dlaczego piezo z generatorem ma
napięcie pracy 3V, natomiast napięcie
zasilania urządzenia to 12V − jednak pa−
trząc na kształt i wielkość napięcia na
elementach sygnalizacyjnych (z dołą−
czonym kondensatorem C2) pokazanym
na rysunku 2b można zobaczyć, że śre−
dnie napięcie zasilające te elementy
wynosi ok. 3V, dlatego taki element naj−
lepiej będzie spełniał swoje zadanie.
W praktyce okaże się, że można też za−
stosować sygnalizator piezo o napięciu
nominalnym 6 lub nawet 12V, sygnaliza−
tory takie pracują także przy zdecydo−
wanie niższych napięciach zasilania.
Jak to działa?
Schemat sygnalizatora zamieszczony
jest na rysunku 1. W czasie sprawdzania
końcówka A dotyka do badanego punk−
tu, a elektrodę B dotykamy palcem. Jeśli
brak napięcia, to nic się nie dzieje. Nato−
miast podczas dodatniego półokresu na−
pięcia w sieci, prąd przepływający od
punktu A do punktu B poprzez elementy
C1, R1, R2, D1 + R3 oraz R5, R6 spra−
wia, że na diodzie D1 odkłada się napię−
cie (jej nominalne), dodatnie względem
źródła tranzystora T1. Napięcie występu−
jÄ…ce na bramce tranzystora T1 otwiera
go, a on włącza diodę D2 LED oraz sy−
gnalizator piezo z generatorem X1. Po
zmianie kierunku prądu płynącego teraz
od punktu B do A (w chwili ujemnego
półokresu napięcia sieciowego), na dio−
dzie D1 włączonej teraz w kierunku prze−
UWAGA!
Wszellkiie urządzeniia, które w chwiillii
dziiałłaniia potrzebujją aby prąd przepłływałł
przez ludzkii organiizm (tak jest w tym
przypadku) niie powiinny być używane
przez osoby z rozruszniikiiem serca.
Jak widać piezo i LED zasilane są im−
pulsowo − ich praca modulowana jest
częstotliwością 50Hz. Aby dźwięk był
"przyjemniejszy" i donośniejszy bez ta−
E
LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/99
59
Projekty AVT
Rys. 2. Przebiiegii w ukłładziie
Montaż i uruchomienie
nie zmieści się w obudowie typu KM15N.
Kondensator C1 powinien mieć napięcie
pracy minimum 1kV, ponieważ prócz tego,
że ogranicza napięcie do sygnalizatora, to
separuje nas od bezpośredniego kontaktu
z napięciem sieciowym w chwili jego
sprawdzania.
Do obudowy przyklejamy sondę "A" zro−
bioną z przewodu instalacyjnego DY o prze−
kroju 2,5mm
2
w izolacji, o długości ok. 7cm.
Połączenie sondy z płytką wykonujemy
przewodem w podwójnej izolacji, lub w po−
jedynczej, lecz wtedy naciągamy dodatko−
wÄ… koszulkÄ™ izolacyjnÄ….
Elektrodę "B", którą dotykamy palcem,
wykonujemy z ka−
wałka blaszki (np.
z główki pinezki)
z dolutowanym
przewodem izolo−
wanym jak poprze−
dnio. Przyklejamy jÄ…
do obudowy z boku
i łączymy z punk−
tem "B" na płytce.
Wszelkie zbęd−
ne otwory w obu−
dowie zatykamy
np. silikonem, a nad
miejscem gdzie
jest piezo wiercimy
w obudowie otwór
i przyklejamy kawa−
łek (rzadkiej) tkani−
ny. Zabezpieczy to
przed przedostawa−
niem się do we−
wnątrz "niepotrzeb−
nych śmieci".
Sygnalizator za−
silany jest z małej
bateryjki 12V. Prób−
nik nie posiada wy−
Å‚Ä…cznika zasilania
ponieważ w czasie
"czuwania" nie po−
biera prÄ…du,
a w czasie spraw−
dzania, które zwy−
kle trwa krótko, prąd pobierany z baterii jest
bardzo mały. Takie źródło zasilania wystar−
czy na wiele (tysięcy) prób. Styki do baterii
wykonujemy ze sprężystych blaszek np. ze
styków przekaźnika itp.
Po wykonaniu, sprawdzeniu montażu
i próbie stronę druku zabezpieczamy lakie−
rem izolacyjnym np. Plastik 70.
Opisany sygnalizator na pewno przyda
się w warsztacie każdego elektronika.
Uwaga! Na płytce występuje napięcie
sieci − podłączanie jakichkolwiek przyrzą−
dów pomiarowych należy przeprowadzać
po odłączeniu sondy A od sieci.
Mariian Jarek
Uwaga!
W urządzeniu występują napięcia
mogące stanowić śmiertelne
zagrożenie dla życia! Osoby
niepełnoletnie mogą wykonać i
uruchomić opisany układ tylko pod
opieką wykwalifikowanych osób
dorosłych.
Schemat montażowy zamieszczony
jest na rysunku 3.
Montaż elementów jest klasyczny, tyl−
ko C2 montujemy poziomo. Należy uwa−
żać aby końcówki elementów nie wysta−
wały daleko poza płytkę, ponieważ płytka
Rys. 3 Schemat montażowy
Wykaz elementów
Rezystory
R1−R3,R5,R6: . . . . . . . . . .470k
/ 0,25 W
R4: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .510
Kondensatory
C1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2nF/1kV
C2: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100
F/16
Półprzewodniki
T1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BS170
D1: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .DZ6,8 V
D2: . . . . . . . . .LED czerwona, superjasna
Inne
X1: . . . . . . . . . .Piezo HCM 1203 UX − 3V
Obudowa KM15 N
Kompllet podzespołłów z płłytką
jjest dostępny w siiecii handllowejj
AVT jjako kiit AVT−2371
60
E
LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/99
[ Pobierz całość w formacie PDF ]